Afyon İş Hukuku

Haklar (Özet) : Haklar, her şeyden önce bir düzen demektir. Ama hukukun öngördüğü düzen, çalışarak gerçekleeğlenceli bir düzen bileğildir. Haklar, cemiyet ortamında insanların hakikat ne davrandıklarını bileğil, ne davranmaları icap ettiğini gösterir. Haklar, kendisine uyulmak ve uygulanmak muhtevain vardır. Doğruluk değeri nedeniyle, insanlar arası ilişkileri bir düzene bırakmak, toplumsal hayatın gerçekleşmesini elde etmek gerek. İnsanlara, “Bana uy; Beni gerçekleştir” buyruğu ile seslenir. Haklar düzeni, doğduğu andan itibaren bireyin zıtsına akseptans edilmesi ve uyulması müstelzim, katiyen harbi kurallar olarak çıkar. İnsan, özgür bir varlıktır ve iradesini hukukun buyrukları doğrultusunda kullanabileceği kabil, onlara aykırı bir yönde bile kullanabilir. Bu nedenle cemiyet ortamında insanların gidişat ve davranışlarının dostluk kurallarına uymaması, her gün mümkündür. “İşte dostluk, sima davranışlarını bileğerlendiren, çıkar çatışmalarına çözüm getiren kurallardan, normlardan meydana gelen bir mekanizma, bir bütündür.” İnsan-sima, sima-huy ilişkilerinin insanlığın ortak çıkarı ve huzuru muhtevain evrensel ilkelerle güvence şeşna allıkınmasıdır. Haklar, âdemiyet seviyesi muhtevain göstergedir. Hukukun temeli, kaynağı üzerine birfena kuruntu ortaya atıktır. Bunlar kaynağı: tanrı, klas çıkarları, cemiyet sözleşmesi, huy ve insanlar olarak belirten içtihatlerdir. Haklar Nedir Haklar, toplumun umumi menfaatini veya fertlerin ve toplumun ortak iyiliğini elde etmek maksadıyla konulmuş olan ve hep gücüyle desteklenen kaide, adalet ve seçimın kâffesidür. Daha geniş bir tanımıyla dostluk, adalete yönelmiş toplumsal yaşama düzenidir. Haklar Sözcük Anlamı Haklar kelimesi Arabi “adalet” kökünden hasılat ve adalet kelimesinin çoğcelil olarak bilinmektedir (galat-ı meşhur). Arapçda “adalet” kelimesinin çoğcelil “ah’kak”tır. Türk Lisan Kurumu’na için dostluk kelimesi, “Toplumu düzenleyen ve devletin yapmış oldurım güçlükleü belirleyen yasaların kâffesidür”. Bunun dışında hukukun “haklar” fehvaı da vardır. Mecazi anlamda ise, ahbaplık, hukuk fehvaında da kullanılır. Uygulayım Anlamı Haklar dönemden döneme değiştiği muhtevain hala doyurucu bir tanım binalamamıştır. Kant “Haklarçular hala hukukun tanımını aramaktadırlar” der. Hasetmüzde en çok akseptans edilen tanımı ise: “Belirli bir zamanda makul bir toplumdaki ilişkileri düzenleyen ve uyulması talih zoruna (müeyyide) sargılanmış kurallar kâffesidür.” Ilmî bir disiplin olarak dostluk, kendi ortamında üs olarak ikiye ayrılır. Genel olarak hukukun eşhas arası ilişkileri konu yer kısmına Özel Haklar, eşhas ile talih veya devleti oluşturan kurumlar arası ilişkileri düzenleyen kısmına ise Amme Hukuku adı verilir. Bu kocaoğlanrım roma hukukundan kalma bir ayrımdır (ius privatum-ius publicum). Uygar Haklar, Kâr Hukuku ve Devletler Özel Hukuku özel hukukun, buna mukabele Temel Hukuku, Ceza Hukuku ve İdare Hukuku hep hukukunun mebdelıca alt dallarıdır. Haklar Kuralları ve Özellikleri Hukuku özge toplumu aranjör kurallar olan örf ve adetler, gelenekler ve dinlerden kocaoğlanran özellik talih tarafından güvenceye allıkınmış ve cebri yapmış oldurımlara malik olmasıdır. Haklar kuralları sima davranışlarını düzenler ve bulunmuş olduğu toplumun porte kazalarını taşır. Soyutluk ve genellik özelliği yardımıyla bir nitelikteki eksiksiz durumlarda uygulanması katkısızlanır. Yapmış oldurım (Müeyyide) Haklar yerında yapmış oldurım hep gücü ile uygulanır. Hukuka uymayı zorlama, uymayanları cezalandırma ve uyulmadığı durumlardaki zararları en aza indirmek muhtevain kullanılır. Haklar düzenini katkısızlamayı ve korumayı amaçlayan yapmış oldurımlar gene dostluk düzeninin öngördüğü şekilde alegori getirilir. Maddi ve tinsel yapmış oldurımlar olarak ikiye ayrılır. Maddi yapmış oldurımlar hukuka aykırı durumlarda uygulanırken tinsel yapmış oldurımlar bu durumları mâni olmak muhtevain kullanılır. Ceza hukukunda ölüm, hapishane ve mangiz cezaları; esas hukukunda siyasetten men, kısım yama; vergi hukukunda vergi ve kaçıntıçılık cezaları kabil değişkin dostluk dallarında değişkin yapmış oldurımlar vardır. Hukukun Dayanağı Hukukun dayanağı ile alakadar çeşitli dönemlerde kuramlar üretilmiştir. Bunları sıralamamız gerekirse; dimaği bir irade olarak gören kuramlar, irade dışı olarak gören kuramlar ve pozitivist kuramlar. Bu kuramların bazılar felsefik bileğil ortaya konduğu dönemin problemlerını çözmek veya politik içtihatleri dostluk biliminde dile getirme ihtiyacından ortaya çıkmıştır. İdesi ve ideali türe olan dostluk, umumi olarak şu şekilde tanımlanabilir: “Haklar, adalete yönelmiş toplumsal bir yaşama düzenidir.” Bu tanımdan, hukukun üç ayrı fonksiyonu alegori getirdiğini görmekteyiz. Bu fonksiyonlar düzen, tatbikî yarar ve adalettir. Hukukun Toplumdaki Fonksiyonları 1. Düzen Fonksiyonu Hukukun bu fonksiyonu ile anlatılmak istenen, hukukun toplumsal hayatı düzenleyip insanların barış ve güvenlik ortamında bir arada yaşamalarını katkısızlamaktır. 2. Tatbik Yarar (Sosyal İhtiyaçların Karşılanması) Hukukun tatbikî amacını, toplumsal gerçeklik belirler. Haklar bu fonksiyonu ile cemiyet ortamında canlı insanların, birbirleri ile bina etmek zorunda oldukları ilişkilerini ve biyolojik, ruh bilimsel bir varlık olarak insanın binasından meydana gelen gereksinimlerinı zıtlamaya çallıkışır. Haklar bu fonksiyonu ile veladet, teehhül, ölüm vb. önemli biyolojik vakaları da çeşitli hükümlerle düzenler. Tek dostluk düzeni hayatın üs gerçeklerini görmezden gelemez. Haklar düzeni, insanın katıksız binasına ve bundan sonra gelen ihtiyaçlarına şık tamamlanmak zorundadır. Haklar önemli ölçübile, hesaplı gerçeklere bile tutkundır; hesaplı yokluklara uymalı ve onları zıtlamalıdır. 3. Doğruluk Haklar bu fonksiyonu ile makul bir düzenleme şeşna aldığı toplumsal ihtiyaçları, özü salt bir müsavat düşüncesi olan türe ölçüsüne vurarak sahih kimliğini kulaklıır. Hukukun idesi ve ideali adalettir. En kısa tanımıyla türe, “bir müsavat düşüncesi”dir. “Doğruluk, nesnel (objektif) ve öznel (sübjektif) tamamlanmak üzere iki değişkin anlamda kullanılır. Doğruluk esasta ahlâki bir kavramdır; Bu kapsamda, yiğitlik, fazilet fehvaında kişisel bir özelliği deyimler. Koca her gün haklı olana yönelir, herkese kendine düşeni iletmek yolunda ötümlü ve bileğişçilikmez bir çaba gösterir. İşte bu gidişat ve çabayı gösteren türe, özne (süje) ile alakadar oluşundan ötürü öznel (sübjektif) türe olarak nitelenir. Bir yiğitlik olan öznel adaletin dışında ve ondan önce nesnel (objektif) bir türe fehvaı vardır. Nesnel türe, kişinin bir özelliğini bileğil, kişilerin konkre durumlarda gerçekleştireceği ilişki biçiminin bir özelliğini deyimler. İşte dostluk yerında hukuki porte olarak kavil konusu olan türe bile, bu nesnel anlamda adalettir. Çünkü dostluk, insanlar arası ilişkileri biçimlendiren, onlara görünür ve rüşvetlanabilir bir düzen veren, bu amaca yönelen normlar kâffesidür.” Topluluk muhtevaindeki davranış ve ilişkilerin bileğerlendirilmelerini muhtevaermiş kurallar eksiksizü olarak dostluk, bu bileğerlendirmelerde türe ölçüsünü kullandığı ve sarf etmek yerinde bulunduğuna için, adaletin sonunda, hukukun da bir bileğerlendirilme ölçüsü olacağı doğaldır. Haklar normlarında türe acaba ne ölçübile yansıtılmıştır ? Bulunan dostluk ne denli adaletlidir ? İşte burada kanun üstü türe fehvaı ortaya çıkmaktadır. Bu, tüm dostluk sistemine ve sistemlerine egemen bulunan, nesnel ve salt bir porte niteliğindeki adalettir. Haklar bir cemiyet düzenini muhtevaerir. Hukukun varlık nedeni bile adalettir; gerek mevcut düzeni sıyanet etmek, gerekse onu bileğişçiliktirmeyi meşrulaştırmak muhtevain her gün adalete mebdevurulur. Nesnel ve kanun üstü türe hukukta zıtmıza yerleşmiş dostluk düzenlerinin asli örneği, olması müstelzim dostluk fehvaında dostluk idesi olarak çıkar. Bu niteliği ile türe, mevcut dostluk düzenlerinin kendisine şık olup olmadığı açısından bir porte ve istimara ölçüsü olur. Tekrar bu özelliği ile türe, aynı zamanda hukukun idealidir. Hukukun sahileştirmek amacını güttüğü şey adalettir. Birbirleri ile yapıcı ve negatif zıtlıklı ilişkilerde bulunan bu üç fonksiyon abra ortamında olduklarında, adil bir dostluk düzeninin gerçekleşmesi katkısızlanır. Normal olarak tüm dostluk normları bu üç fonksiyonu da kapsar. Sonuç olarak dostluk, hem adaleti gerçekleştirecek, hem toplumsal yaşama uyacak, hem bile bu toplumsal hayatın barış ortamında sürebilmesi muhtevain bir düzen görünümünü katkısızlamaya çallıkışacaktır.

afyon iş hukuku